Συμπληρώματα διατροφής

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Τα συμπληρώματα διατροφής είναι ουσίες όπως ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και αντιοξειδωτικά τα οποία στο σύνολο τους ονομάζονται μικροδιατροφικά, η λήψη των οποίων εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του οργανισμού.
Η μελέτη αυτών των μικροδιατροφικών σε δοσολογίες φυσιολογικές ή φαρμακευτικές, για την πρόληψη και συμπληρωματική, υποστηρικτική θεραπεία διατροφικών και χρόνιων εκφυλιστικών παθήσεων στοιχείων είναι το αντικείμενο της ορθομοριακής ιατρικής και ορθομοριακής διατροφής.
Πολλές από τις βιταμίνες είναι ή περιέχονται στην δομή των ενζύμων ώστε τα ίδια τα ανενεργά ένζυμα να λειτουργήσουν και να επιταχύνουν την αποκατάσταση της ισορροπίας μιας χημικής αντίδρασης όπως και πολλά από τα βασικά ιχνοστοιχεία είναι αναπόσπαστες λειτουργικές δομές των πάνω από 1000 ενζύμων που λειτουργούν συνεχώς μέσα στο σώμα.
Ένα παράδειγμα είναι η βιταμίνη Β6 η οποία αν και δεν παράγεται από τον οργανισμό μας και πρέπει η λήψη να γίνεται με την τροφή μας (συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση για ενήλικες 19-50 ετών είναι 1.3 mg/ημέρα και για άνω των 51ετων ειναι 1.7 mg/ημέρα) δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 100 αντιδράσεις ενζύμων για τον μεταβολισμό πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών, καθώς και στην παραγωγή σημαντικών νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη και στην παραγωγή αιμοσφαιρίνης η οποία μεταφέρει το οξυγόνο σε όλο μας το σώμα.

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού μας από τις επιδράσεις των ελεύθερων ριζών και συμβάλλουν στην πρόληψη ασθενειών.

Σύμφωνα με τον κορυφαίο βιοχημικό Dr. Bruce Ames μια ισορροπημένη λήψη από μικροδιατροφικά μπορεί ρυθμίζοντας τον μεταβολισμό μας, όχι μόνο να βελτιώσει την υγεία άλλα ακόμα και να καθυστερήσει τη γήρανση. (Ames, 2004)

Η ανεπάρκεια των μικροδιατροφικών οφείλονται:

• σε απώλειες καθ΄ οδόν από την στιγμή της συλλογής των φρούτων – λαχανικών μέχρι την κατανάλωση τους. Τα 100 γρ. φθινοπωρινής πατάτας περιέχει 30 χιλιοστά βιταμίνης C και όταν η ίδια πατάτα καταναλωθεί την άνοιξη η ποσότητα της βιταμίνης C μειώνεται στα 8 χιλιοστά,
• σε απώλειες κατά την επεξεργασία και το μαγείρεμα. Η βιταμίνη C των πορτοκαλιών ελαττώνεται οξειδώνεται κατά 30%, λίγο μετά το στύψιμο τους.

Επίσης η ποιότητα των τροφίμων υποβαθμίζεται με τις περισσότερες από 3000 προστιθέμενες χημικές ουσίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά και βελτιωτικά γεύσης. Ο μέσος κάτοικος των ΗΠΑ καταναλώνει από αυτά περίπου 2,5 κιλά τον χρόνο των οποίων η δράση είναι συσσωρευτική.
Τα αποτελέσματα της ανεπάρκειας των μικροδιατροφικών σύμφωνα με τον Dr. Bruce Ames αναγκάζει τον οργανισμό να τα χρησιμοποιήσει με προτεραιότητα (με οικονομία καλύπτοντας τις βασικές ανάγκες) την εξασφάλιση των βραχυπρόθεσμων και άμεσων ζωτικών λειτουργιών, όπως η παραγωγή ενέργειας, εις βάρος άλλων λειτουργιών που είναι μεν σημαντικές στη διατήρηση της υγείας άλλα μακροπρόθεσμα.
Αυτή όμως η επιλογής εκδηλώνονται σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του οργανισμού. Για παράδειγμα, στις μεταβολικές αντιδράσεις, τα ένζυμα που εμπλέκονται στην παραγωγή ενέργειας ευνοούνται σε σύγκριση με τα ένζυμα που αφορούν την επιδιόρθωση του μορίου που περιέχει τις πληροφορίες που καθορίζουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού (DNA), σε κυτταρικό επίπεδο, τα ερυθροκύτταρα ευνοούνται έναντι των λευκοκυττάρων ενώ σε επίπεδο οργάνων, η καρδιά ευνοείται έναντι του νεφρού.

Κριτήρια ανεπάρκειας μικροδιατροφικών:

• Υποκειμενικά όπως κούραση χωρίς κάποια αιτιολογία, ή αδυναμία συγκέντρωσης.
• Αντικειμενικά, μετά από εργαστηριακό έλεγχο. 

Ο όρος Κρυμμένη πείνα (Hidden Hunger) - υποσιτισμός σε ζωτικά θρεπτικά στοιχεία

περιγράφει την κατάσταση ανεπάρκειας των απαραίτητων μικροθρεπτικών συστατικών δηλαδή των βιταμινών και μετάλλων στοιχεία απαραίτητα για την φυσιολογική λειτουργιά του ανθρώπινου σώματος (μεταβολισμός) που εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό χωρίς πρώιμα κλινικά σημεία και συμπτώματα ασθενειών. 

Συμπληρώματα διατροφής για διαφορές παθολογικές καταστάσεις:

• αιμορροΐδες,
• ακμή,
• ακράτεια ούρων,
• αλκοολισμός,
• αλλεργική ρινίτιδα,
• Αλτσχάιμερ,
• αμυγδαλίτιδα,
• αναιμία,
• ανορεξία νευρογενής ή ψυχογενής,
• αρθρίτιδα,
• αρτηριοσκλήρωση ή αθηροσκλήρωση,
• άσθμα,
• αϋπνία,
• βουλιμία νευρογενής ή ψυχογενής,
• βρογχίτιδα,
• γεροντική άνοια,
• γήρας,
• γλαύκωμα,
• γρίπη,
• δυσκοιλιότητα,
• έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου,
• εμμηνόπαυση,
• έρπης ζωστήρας,
• σακχαρώδης διαβήτης,
• ημικρανίες,
• ηπατίτιδα,
• θρομβοφλεβίτιδα,
• ίλιγγος,
• καντιντίαση,
• κάπνισμα,
• καρδιαγγειακές παθήσεις,
• καρκίνος,
• καρκίνος του προστάτη,
• καρκίνος του δέρματος,
• κατάθλιψη,
• κίρρωση ήπατος,
• κιρσοί φλεβών,
• κράμπες μυϊκές,
• κρυολόγημα,
• μαλλιών απώλεια,
• μνήμης προβλήματα,
• οστεοπόρωση,
• Πάρκινσον,
• παχυσαρκία,
• περιοδοντίτιδα,
• πέτρα στα νεφρά,
• πιτυρίδα,
• πνευμονία,
• προεμμηνοροϊκό σύνδρομο,
• προστατίτιδα,
• ρυτίδες,
• σκωληκοειδίτιδα,
• στειρότητα,
• στεφανιαία νόσος,
• στρες,
• στυτική δυσλειτουργία,
• σχιζοφρένεια,
• υπέρταση,
• φλεγμονές,
• χοληστερίνη,
• ψωρίαση.

Πριν την λήψη συμπληρωμάτων διατροφής πρέπει να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός γιατί ορισμένα διατροφικά συμπληρώματα μπορεί να ενισχύσουν ή να μειώσουν τη δράση ορισμένων φαρμάκων.

Επίσης η ευεργετική λήψη τους είναι αυστηρά σε συγκεκριμένες ποσότητες και ποτέ ταυτόχρονα με την λήψη τους δεν σταματάμε την θεραπευτική αγωγή η οποία συστήθηκε από τον θεράποντα ιατρό.

Η ισορροπία μεταξύ αντιοξειδωτικών και οξειδωτικών στο ανθρώπινο σώμα είναι πολύπλοκη ρυθμιζόμενη αυστηρά και η απορρύθμιση του συστήματος συμβάλει σε πολλές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της υπογονιμότητας. 

>> Δυστυχώς όμως η υπερβολική λήψη αντιοξειδωτικών δεν αποτελεί το μαγικό ραβδί της υγείας μας. Η πραγματικότητα της υπερβολικής λήψης είναι λίγο διαφορετική. 
Το παράδοξο των αντιοξειδωτικών (The antioxidants paradox).
Η υπερβολική χορήγηση αντιοξειδωτικών δεν έχει το θεωρητικό εδραιωμένο εργαστηριακό αποτέλεσμα, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα του αμυντικού συστήματος και καθιστώντας το, περισσότερο ανίκανο να αντιμετωπίσει τις εξωτερικές επιθέσεις στον οργανισμό μας. 

• η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης C και ψευδάργυρου για εκτεταμένες χρονικές περιόδους μπορούν να οδηγήσουν στην ανεπάρκεια χαλκού, ιχνοστοιχείο απαραίτητο στο κεντρικό νευρικό σύστημα και την δημιουργία του συνδετικού ιστού,
• η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης C ή ασβεστίου μπορεί να προκαλέσει διάρροια και πόνο στο στομάχι,
• η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης D για μεγάλες χρονικές περιόδους μπορεί να προκαλέσει υπερασβεστιαιμία η οποία μπορεί να αποδυναμώσει τα οστά και να βλάψει την καρδιά και τους νεφρούς,
• η υπερβολική ποσότητα φωσφόρου μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση ασβεστίου από το σώμα με αποτέλεσμα ο οργανισμός μας να μην μπορεί να απαλλαγεί από τις μεγάλες τοξικές δόσεις βιταμινών A, D και K.

>> Κάθε φυσικό προϊόν δεν σημαίνει ότι είναι και ασφαλές.

• οι ρίζες πικραλίδας είναι καθαρτικές, αλλά τα φύλλα πικραλίδας είναι διουρητικά.

>>Τα συμπληρώματα διατροφής περιέχουν δραστικές ουσίες που ενδέχεται να αλληλοεπιδρούν με άλλα φάρμακα (πάνω από 1.491 διαφορετικές αλληλεπιδράσεις) ενισχύοντας ή μειώνοντας την δράση τους.

• Τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μαγνήσιο, βαλσαμόχορτο, σίδηρο, ασβέστιο και ginkgo είχαν τις περισσότερες αλληλεπιδράσεις.
• Η βιταμίνης C, η βιταμίνη D, η βιταμίνη E και το σελήνιο δεν επηρέαζαν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου ούτε τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
• Η βιταμίνη C δεν αποτρέπει το κρυολόγημα, μειώνει μόνο τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τη διάρκεια του κρυολογήματος και μπορεί να είναι χρήσιμη για άτομα που εκτίθενται σε σύντομες περιόδους έντονης σωματικής άσκησης”, όπως οι μαραθωνοδρόμοι,
• Η βιταμίνη D προσφέρει οφέλη περιορίζοντας το οξειδωτικό στρες, ωστόσο δεν προλαμβάνει τον καρκίνο.

>> Τα προβιοτικά (τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μικροοργανισμούς) και τα πρεβιοτικά (τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν ενώσεις σχεδιασμένες για την προώθηση του μικροβιώματος του εντέρου) δεν θεραπεύουν τα πάντα.

• Το μικροβίωμα του εντέρου είναι ζωτικής σημασίας για την καλή υγεία και συσχετίζεται με την υπέρταση, τον διαβήτη και την κατάθλιψη.

>> Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αντιοξειδωτικά δεν μειώνουν τους κινδύνους ανάπτυξης χρονίων ασθενειών όπως:

• καρκίνου,
• καρδιαγγειακών παθήσεων,
• καταρράκτη.

Τα αντιοξειδωτικά είναι ενώσεις που αποτρέπουν το οξειδωτικό στρες. Πρακτικά, τα αντιοξειδωτικά αποτρέπουν την εξασθένιση της κυτταρικής μεμβράνης, προστατεύοντας έτσι τα κύτταρα από διάφορα καρκινογόνα ή άλλες ουσίες που μπορεί να επηρεάσουν τη φυσιολογική τους λειτουργία και περιλαμβάνουν:

• την βιταμίνη C,
• την βιταμίνη Ε,
• το σελήνιο,
• τα καροτενοειδή, όπως το β-καροτένιο, και όλα αυτά τα ιχνοστοιχεία  βρίσκονται σε αφθονία στα φρούτα και τα λαχανικά. Τα συμπληρώματα Β-Καροτίνης αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο χωρις αυτή τη στιγμή να γνωρίζουμε την αιτία, πιθανώς διαφορετικά στους άνδρες και στις γυναίκες, καθώς και σε αυτούς που καπνίζουν ή καταναλώνουν αλκοόλ.

Ποια Συμπληρώματα Μειώνουν τον Κίνδυνο;

(Eπιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ. Πηγή: https://pathologia.eu/enimerosi/eswterikh-pathologia/poia-sybliromata-prosferoun-ofeli-stin-kardiangeiaki-ygeia/)
Σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Journal of the American College of Cardiology ορισμένες μικροθρεπτικές ουσίες βελτιώνουν τουλάχιστον 2 δείκτες της καρδιαγγειακής υγείας. Αυτές είναι:

• τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: μείωνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσου και έμφραγμα του μυοκαρδίου,
• Τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα,
• η L-αργινίνη,
• η L-κιτρουλλίνη,
• το φολικό οξύ: μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου,
• το μαγνήσιο: Η καρδιά του ανθρώπου χρειάζεται επαρκείς ποσότητες για να διασφαλιστεί η φυσιολογική της λειτουργία,
• ο ψευδάργυρος,
• το α-λιποϊκό οξύ,
• η ανθοκυανίνη,
• το συνένζυμο Q10: μπορεί να περιορίσει τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης,
• η γενιστεΐνη:              >>,
• η κουερσετίνη:           >>,
• η φλαβονόλη:            >>,
• η κουρκουμίνη:          >>.
  
  

 Η καλύτερη ώρα για την λήψη των βιταμινών.

 ΠΡΩΙ

• σίδηρος, όχι ταυτόχρονα με καφέ ή τσάι,
• σύμπλεγμα βιταμινών Β και βιταμίνη C (υδατοδιαλυτές),
• βιταμίνη Ε (λιποδιαλυτή), ταυτόχρονα με ένα υγιεινό λιπαρό,
• Co-Q10, αργά το πρωί ή νωρίς το απόγευμα μαζί με κάποιο γεύμα.
  
  

ΜΕΣΗΜΕΡΙ Ή ΑΠΟΓΕΥΜΑ

• ψευδάργυρος, δεν πρέπει να καταναλώνεται με άδειο στομάχι, όχι ταυτόχρονα με λήψη σιδήρου ή ασβεστίου,
• βιταμίνη D (λιποδιαλυτή),
• βιταμίνη Κ (λιποδιαλυτή): Σύμφωνα με ερεύνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of American Heart Associationt τα άτομα με επαρκή πρόσληψη των βιταμινών Κ1 και Κ2, παρουσιάζουν 21% και 14% αντίστοιχα, λιγότερες πιθανότητες να νοσηλευτούν με καρδιαγγειακή νόσο που προκαλείται από φραγμένες αρτηρίες σε σύγκριση με άτομα που είχαν χαμηλότερη πρόσληψη. Το πώς ακριβώς η βιταμίνη Κ μπορεί να προστατεύει τις αρτηρίες δεν είναι σαφές, αλλά φαίνεται ότι βοηθά στην αναστολή της φλεγμονής και της συσσώρευσης ασβεστίου,
• ιχθυέλαια,
• σκευάσματα με βότανα: εάν κάψουλα μετά το φαγητό, αν είναι βάμμα 15-30 λεπτά πριν το φαγητό.
  
  

 ΒΡΑΔΥ

• ασβέστιο και το μαγνήσιο,
• προβιοτικά με άδειο στομάχι περίπου 30 με 60 λεπτά πριν το γεύμα.

Συνολικά, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι “τα τρέχοντα στοιχεία δεν υποστηρίζουν τη χρήση συμπληρωμάτων αντιοξειδωτικών στον γενικό πληθυσμό.