Κίνα & αρχαία Ελλάδα: σύγκριση μυθολογίας & φιλοσοφίας

ΚΙΝΑ & ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ & ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Θεωρητική προσέγγιση της παράλληλης εξελικτικής πορείας των κοσμοθεωριών των δυο χωρών, παρουσιάζοντας τις εντυπωσιακές ομοιότητες και διαφορές, από την γέννηση του σύμπαντος, ως την δημιουργία της φιλοσοφικής σκέψης.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2018 στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης . Η αίθουσα ήταν κατάμεστη από κόσμο, πολύ πριν από την έναρξη της διάλεξης του εξέχοντος επιστήμονος κ. Θεοδόση Τάσιου, τον οποίο παρουσίασε με θερμά λόγια ο πρόεδρος του Μουσείου κ. Δ. Παντερμαλής. Ο ομιλητής εντυπωσίασε παρουσιάζοντας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο πρωτόγνωρα στοιχεία , μέσα από τις περιγραφές Κινέζων και Ελλήνων ιστορικών, όπως του Ηροδότου, του Στράβωνα κ.ά. που εκθέτουμε στη συνέχεια:

1. ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ οι άνθρωποι δημιούργησαν και συμμάχησαν με θεϊκές δυνάμεις, πρωτοπάλαιψαν με τα στοιχεία της φύσης, ανέπτυξαν εν συνεχεία όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.
«Στην Ελλάδα, είπε ο κ. Τάσιος, που διακρίνεται για την εξωστρέφεια και την οικουμενικότητά της και στην Κίνα με την σταθεροποιητική απομόνωση και την δημιουργικότητά της ,ερμηνεύτηκαν άλλοτε με τον ίδιο ή με διαφορετικό τρόπο έννοιες για την δημιουργία του σύμπαντος, την προέλευση των θεϊκών δυνάμεων, τις σχέσεις τους με τους ανθρώπους.

Στην Αρχαία Ελλάδα οι θεοί έχουν τον ίδιο ανθρώπινο τύπο και χαρακτήρα, με ελάχιστη επιβλητικότητα. 

Στην Κίνα αντίστοιχα οι θεοί έχουν αυτοκρατορικό και ηγεμονικό χαρακτήρα. Ύψιστες αρχές ο Ουρανός και η Γη που ισορροπούν τις παγκόσμιες φυσικές κ .ά δυνάμεις, αφού και μία από τις ονομασίες της Κίνας «Τσιν Χούα» σημαίνει κάτω από τους ουρανούς».

Ο Κομφούκιος είχε πει ότι «ο Ουρανός είναι πηγή αρετής, που βρίσκεται μέσα μου». Μετά την δημιουργία του κόσμου από τον Πανγκ Κουό, οι ηγεμόνες Fuxi και Newa συνέχισαν την δημιουργία , έχτισαν με χρωματιστές πέτρες τον ουρανό και η Newa ήταν υπεύθυνη για τις επισκευές των ζημιών. Ο Kuafu αναζήτησε τον ήλιο, ο Hebo ο ερωτικός, όπως η θεά Αφροδίτη, ο Dagu ο αρχέγονος πνευματικός άνθρωπος.
Παρόμοια, στην ελληνική μυθολογία κυρίαρχοι στον ουρανό η Ρέα και ο Κρόνος, αργότερα ο Δίας και η Ήρα. Κατά τον Ευριπίδη ο ημίθεος Ηρακλής με τα χέρια του στήριζε τον ουρανό με τα αστέρια και τα δώματα των θεών. Ο Προμηθέας παρενέβη να βοηθήσει τους ανθρώπους , όπως και ο Κινέζος Suiten άναψε φωτιά στα ξύλα.

Τα μυστικά της γεωργίας και βοτανοθεραπείας αποκαλύπτει ο αγρότης αυτοκράτορας Σινγκ Μουν, όπως η θεά Δήμητρα.
Ακολουθεί η τεχνολογική ανάπτυξη και ο υδραυλικός αυτοκράτωρ Shun διέταξε τον ανιδιοτελή Yu, γιο του Gun το 2200 π.Χ. να κατασκευάσει εγγειοβελτιωτικά έργα στον Γιανκτσέ. 

Την ίδια εποχή οι Μυκηναίοι στην Τίρυνθα άλλαζαν την κοίτη ποταμού, όπως δείχνουν σήμερα τα ίχνη χωμάτινου τείχους. Συντηρητής αποστραγγιστικών έργων ο Γιάο, που παράλληλα έκανε περιοδείες και ανέπτυξε το εμπόριο. Υπήρξε ιδρυτής της δυναστείας των Χσία , που σημαίνει πολιτισμένος.
Τότε δημιουργήθηκαν οι πόλεις. Επινοήθηκε η μελέτη της αστρονομίας, η γέννηση της γραφής, η θεσμοθέτηση νόμων κ.ά. Όμως με την ευμάρεια συνυπάρχει και η διαφθορά. Οπόταν παρεμβαίνουν οι δυνάμεις τ ουρανού, ενώ ο Δίας δίδει στους ανθρώπους την αιδώ και την δικαιοσύνη.

2. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ.

Στην Ελλάδα οι πρωταρχικές αξίες αναφέρονται στο έργο της Θεογονίας του Ησιόδου, που θεωρεί ότι «το χάος πρώτιστο εγένετο», εν συνεχεία στους προσωκρατικούς φιλοσόφους (6ος-5ος αι.), ο Ηράκλειτος, σύγχρονος του Λάο Τσε αναφέρει ότι ο «Λόγος αποτελεί την αιώνια ενοποιητική αλήθεια».

Αντίστοιχα στην κινεζική φιλοσοφία το Τάο αποτελεί μυστικιστική ανώτερη δύναμη, πηγή των πάντων, σημαίνει οδός και ταυτίζεται με τον Λόγο, το απόλυτο κενό, παρόμοιο του χάους του Ησιόδου. Η έννοια της αρμονίας στην κινεζική φιλοσοφία ταυτίζεται με την αιώνια αλήθεια, διέπει τους νόμους του σύμπαντος και αυτούς των φυσικών φαινομένων. Προσομοιάζει με την "αφανή αρμονία" του Ηρακλείτου.

Το «Μέτρον» είναι αναγκαία προϋπόθεση για την διατήρηση της κοσμικής ισορροπίας. Στον «Κανόνα Μεσότητος» του Αριστοτέλη αναφέρεται «Επί του Μέτρου, το μέσον επαινούνται και κατορθούται», «έστιν αρετή εν μεσότητι ούσα», «Μέτρον άριστον», «Μηδέν άγαν» (Ηθικά Νικομάχεια). Η ιδέα του καλού και αγαθού στη φιλοσοφία του Πλάτωνος αποτελεί πηγή αρετής και γνώσης (Πλάτων, Τίμαιος). Οι ιδέες της αλήθειας και της δικαιοσύνης ανάλογες στον Αριστοτέλη, που αναφέρει «χείρον το αδικείν» ,αλλά και στον Κομφούκιο «ο άριστος άνθρωπος υπεράνω όλων έχει την δικαιοσύνη». Η αληθινή γνώση για τον Ταοϊσμό είναι το αποτέλεσμα διαισθητικής και μεταφυσικής διεργασίας. Ενώ για τον Ηράκλειτο αποτελεί αυτοεπισκόπιση και έρευνα του εσωτερικού μας εαυτού, πράγμα όμοιο με το «Γνώθι σαυτόν» του Σωκράτη. Στην Ελλάδα οι αρχές της δημοκρατίας και φιλοσοφίας από τους κλασικούς και στην Κίνα η κωδικοποίηση κανόνων ηθικών αξιών από τον Κομφούκιο (500 π.Χ.) και αργότερα τον Λάο Τσε 6ος αι. (συνέγραψε το Τάο Τε Κινγ-Βιβλίο Λόγου και Φύσης) επέφεραν κοινωνικές ισορροπίες και απετέλεσαν πρότυπα για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων.

Ανακεφαλαιώνοντας σημειώνουμε ότι μείναμε εντυπωσιασμένοι από τα πρωτόγνωρα πράγματα που ακούσαμε, τα οποία μπορούν να γίνουν αφορμή για περαιτέρω έρευνα, Συμπεραίνουμε δε ότι το δημιουργικό πνεύμα του ανθρώπου είναι αξεπέραστο, στο να εξερευνά, αδιάκοπα, να προχωρεί, ανοίγοντας νέους ορίζοντες για το καλό όλων μας.

ΠΗΓΗ: Σύνδεσμος Ελλάδας – Κίνας, Αντωνία Τρουμπούκη