ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ
Ο όρος οξειδωτικό στρες περιγράφει την ανισορροπία ανάμεσα στις ελεύθερες ρίζες και τα αντιοξειδωτικά που βρίσκονται στον οργανισμό. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που περιέχουν οξυγόνο και ασταθή αριθμό ηλεκτρονίων γεγονός που τους επιτρέπει να αλληλοεπιδρούν εύκολα με άλλα μόρια. Εξ’ αιτίας του παραπάνω φαινομένου, οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να προκαλέσουν οξείδωση, δηλαδή μεγάλες αλληλουχίες χημικών αντιδράσεων στον οργανισμό οι οποίες συχνά είναι επιβλαβείς.
Τα αντιοξειδωτικά είναι μόρια που μπορούν να δώσουν ένα ηλεκτρόνιο σε μία ελεύθερη ρίζα χωρίς να γίνουν ασταθή. Το γεγονός αυτό σταθεροποιεί τις ελεύθερες ρίζες και μειώνει την τάση τους να αντιδρούν με άλλα μόρια.
Τι γνωρίζουμε, όμως σήμερα για το οξειδωτικό στρες και πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την εμφάνισή του;
Πώς Επηρεάζει τον Οργανισμό μας το Οξειδωτικό Στρες;
Η οξείδωση είναι μία φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού μας. Το οξειδωτικό στρες, όπως προαναφέρθηκε, αναφέρεται στην ανισορροπία μεταξύ ελευθέρων ριζών και αντιοξειδωτικών. Οι ελεύθερες ρίζες φυσιολογικά βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει διάφορα παθογόνα.
Ωστόσο, όταν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών αυξηθούν υπερβολικά, οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να αρχίσουν να προκαλούν βλάβες στο λιπώδη ιστό, στο DNA και στις πρωτεΐνες του οργανισμού. Οι πρωτεΐνες, τα λιπίδια και το DNA συνιστούν ένα μεγάλο κομμάτι του οργανισμού, επομένως οι βλάβες στις παραπάνω ουσίες μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση διαφόρων νόσων.
Σε αυτές περιλαμβάνονται:
- ο διαβήτης,
- η αθηροσκλήρωση,
- διάφορα φλεγμονώδη νοσήματα,
- η υπέρταση,
- η καρδιαγγειακή νόσος,
- νευροεκφυλιστικά νοσήματα, όπως η νόσος Alzheimer και η νόσος Parkinson,
- ο καρκίνος,
- επιτάχυνση της διαδικασίας της γήρανσης.
Παράγοντες Κινδύνου για το Οξειδωτικό Στρες;
Όλοι οι άνθρωποι παράγουν ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό τους κατά την άσκηση ή μέσω της φλεγμονής. Το φαινόμενο αυτό, όπως προαναφέρθηκε, είναι φυσιολογικό και συμβάλλει στην άμυνα του οργανισμού.
Ωστόσο, ορισμένες ουσίες του περιβάλλοντος μπορεί επίσης να αυξήσουν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών στον οργανισμό. Αυτές είναι:
- το όζον,
- ορισμένα εντομοκτόνα και καθαριστικά,
- ο καπνός του τσιγάρου,
- η ακτινοβολία,
- οι περιβαλλοντικοί ρύποι,
- διατροφή πλούσια σε ζάχαρη, λιπαρά και αλκοόλ μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών.
Οξειδωτικό Στρες: Ρύθμιση και Πρόληψη
Προφανώς είναι αδύνατο να αποφύγουμε εξ’ ολοκλήρου τις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις οι οποίες μπορεί να μας βοηθήσουν να περιορίσουμε τις αρνητικές επιδράσεις του οξειδωτικού στρες στον οργανισμό μας. Η σημαντικότερη προσέγγιση είναι η αύξηση των αντιοξειδωτικών και η μείωση της έκθεσής μας σε ελεύθερες ρίζες.
Μία μέθοδος για την πρόληψη του οξειδωτικού στρες είναι η αύξηση της κατανάλωσης οξειδωτικών στη διατροφή μας. Η κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών την ημέρα είναι ο καλύτερος τρόπος για να ενισχύσουμε την παραγωγή αντιοξειδωτικών από τον οργανισμό.
Ορισμένα φρούτα και λαχανικά που βοηθούν στην επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι:
- τα βατόμουρα,
- τα κεράσια,
- τα κιτρικά φρούτα,
- τα δαμάσκηνα,
- τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά,
- το μπρόκολο,
- το καρότο,
- οι ντομάτες,
- οι ελιές.
Άλλες πηγές αντιοξειδωτικών στη διατροφή είναι:
- τα ψάρια,
- οι ξηροί καρποί,
- η βιταμίνη Ε,
- η βιταμίνη C,
- η κουρκουμίνη,
- το πράσινο τσάι,
- η μελατονίνη,
- τα κρεμμύδια,
- το σκόρδο,
- η κανέλλα.
Ορισμένες συνήθειες που μπορεί να μας βοηθήσουν να περιορίσουμε επίσης το οξειδωτικό στρες περιλαμβάνουν:
- Φυσική άσκηση. Εφόσον γίνεται τακτικά, η φυσική άσκηση μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών και να περιορίσει τις βλάβες που προκαλεί το οξειδωτικό στρες. Η άσκηση έχει συνδεθεί επίσης με επιβράδυνση της γήρανσης, καθώς και μειωμένο κίνδυνο καρκίνου και χρονίων νόσων.
- Αποφυγή του καπνίσματος. Ακόμα και το παθητικό κάπνισμα μπορεί να αυξήσει το οξειδωτικό στρες.
- Προσοχή στις χημικές ουσίες. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα διάφορα καθαριστικά, η έκθεση σε ραδιενεργές ουσίες, καθώς και ορισμένα εντομοκτόνα.
- Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ.
- Επαρκής ύπνος. Ο ύπνος βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας των αντιοξειδωτικών και των ελευθέρων ριζών.
ΠΗΓΗ: Οξειδωτικό Στρες: Όλα Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε
Επιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
